روز سه شنبه مورخ 14/بهمن/1393 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس دویست و هشتاد وچهارم تفسیر قرآن کریم (درس دهم تفسیر سوره مبارکه اسراء) با موضوع آیات 96الي 111 ارائه شد.

در ادامه، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهي درج شده است.

کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادري

درس دویست و هشتاد و چهارم

درس دهم سوره مبارکه اسراء آیات 96 الی 111

*موضوع درس *

1-بحث صداقت محمد(ص) و بیچارگی مخالفین وی

2-افراد کافر نسبت به دیگران ترحم ندارند

3-اشاره مجملی به برخورد حضرت موسی(ع) با فرعون

4-جایگاه قرآن کریم و مسئولیت ما در برابر آن

** ترجمــه­ آيــات **

قُلْ كَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ ۚ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا﴿96﴾

ای پیامبر(ص) به کافران بگو: اگر شما رسالت و مأموریت قرآن کریم و صداقت مرا انکار می­کنید خداوند متعال بر صدق و درستی برنامه و اهداف من شهادت می­دهد و این شهادت کافی است چرا که او بر ظاهر و باطن بندگانش آگاه و بینا و بصیر است.

وَمَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ ۖ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِهِ ۖ وَنَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمْ عُمْيًا وَبُكْمًا وَصُمًّا ۖ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ كُلَّمَا خَبَتْ زِدْنَاهُمْ سَعِيرًا﴿97﴾

هرکس از بندگانش مطیع خداوند و پیرو پیامبر و فرستاده­اش باشد خداوند او را هدایت و ترقی و تعالی خواهد داد و هر کس به خلاف برنامه خداوند گام بردارد و به دعوت و ابلاغ فرستاده­اش بی توجه و منکر باشد و راه شیطان را بر طریق حق سبحان ترجیح دهد خداوند او را در سر راه منحرف انتخابی خود حمایت و هدایت خواهد کرد و هرگز در دنیا دوست و سرپرستی نخواهد یافت و ما آنها را با چهره­های خسته و سرگردان که توان دیدن و شنیدن و صحبت کردن ندارند حشر و به اعمال آنها رسیدگی خواهیم کرد و جایگاه این افراد جهنم و آنان را در آتش و عذاب سختی قرار خواهیم داد که خاموشی ندارد وهر لحظه شعله آن زیادتر می­شود.

ذَٰلِكَ جَزَاؤُهُمْ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا وَقَالُوا أَإِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا﴿98﴾

این کیفر و عذاب سخت مربوط است به دشمنان خدا و رسول و کافرانی که چنین عقیده­ای در دنیا دارند و در کنار انکار برنامه­های خداوند متعال همواره منکر حشر و قیامت و زنده شدن هستند و در محاورات و گفتگوی خود می­گویند: انسان که فوت کرد و بدنش متلاشی شد و استخوان هایش پوسیده گردید و به کرم و خاک تبدیل شد دیگر امکان بازسازی و زنده شدن و حیات دیگر ممکن و میسور نیست.

أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ قَادِرٌ عَلَىٰ أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ وَجَعَلَ لَهُمْ أَجَلًا لَا رَيْبَ فِيهِ فَأَبَى الظَّالِمُونَ إِلَّا كُفُورًا﴿99﴾

این نوع تفکر ریشه­اش در جهل و نادانی کافران است راه انتخابی آنان راه باطلی است که انتخاب کرده­اند. کافران منکر معاد و قیامت هستند و زنده شدن انسان را امری سخت و سنگین می­پندارند چرا فکر نمی­کنند و چرا از عقل خود بهره نمی­گیرند؟ باید بدانند خدایی که آسمانهای عظیم و این زمین طویل و عریض را خلق کرده است بدون تردید توان و قدرت خلق و ایجاد مجدد موجودات را نیز دارد و در این امر تردید و شکی وجود ندارد و تنها کافران و ظالمان­اند منکر معاد هستند و با آن مخالفت می­کنند.

قُلْ لَوْ أَنْتُمْ تَمْلِكُونَ خَزَائِنَ رَحْمَةِ رَبِّي إِذًا لَأَمْسَكْتُمْ خَشْيَةَ الْإِنْفَاقِ ۚ وَكَانَ الْإِنْسَانُ قَتُورًا﴿100﴾

ای محمد(ص) به این کافران که منکر حشر و قیامت و زنده شدن و معاد هستند بگو: شما اشتباه فکر می­کنید اگر تمامی ثروت و گنج ها و رحمت یزدان به شما واگذار شود شما به خاطر همان تنگ نظری که دارید حاضر به انفاق و توزیع آن در بین مردم نیستید و به خاطر حرص و طمعی که دارید سهمی را به احدی نخواهید داد در حالیکه خداوند واحد و رحیم و رحمان،کافران و مسلمانان را از نعمت­های خود سهیم و صاحب نصیب می­کند و رحمت خود را بر آنان ارزانی می­دارد.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَىٰ تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ ۖ فَاسْأَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ إِذْ جَاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا مُوسَىٰ مَسْحُورًا﴿101﴾

به یقین خداوند 9 معجزه آشکار و روشن در تأیید رسالت موسی بن عمران(ع) به وی عطا فرمود و از رسول خدا خواست از بنی اسرائیل در خصوص این نه معجزه سوال کن و به عنوان برهان در صحت رسالت خود با آنها صحبت و به ایام حیات موسی اشاره کن زمانی که موسی اعلام رسالت نمود و معجزات دهگانه را در تأیید برنامه خود به بنی اسرائیل اعلام کرد فرعون گفت: موسی ساحر است و از وی پیروی نکنید.

قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا أَنْزَلَ هَٰؤُلَاءِ إِلَّا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ بَصَائِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا فِرْعَوْنُ مَثْبُورًا﴿102﴾

موسی در اثبات رسالت خود به فرعون گفت: شما به یقین می­دانید این معجزات خداوند که به من عطا کرده است برهان و دلیلی بر اثبات صحت و درستی برنامه من هستند و شما که این برنامه را می­بینید و آشکارا نفی می­کنید من یقین دارم تو منحرف و زبون و اشتباه کار و دیوانه هستید.

فَأَرَادَ أَنْ يَسْتَفِزَّهُمْ مِنَ الْأَرْضِ فَأَغْرَقْنَاهُ وَمَنْ مَعَهُ جَمِيعًا﴿103﴾

فرعون در مقابلِ موضع گیری و برخورد قاطع و بی پرده موسی ناراحت و قصد کرد موسی و پیروانش را نابود و ریشه کن نماید ولی خداوند فرعون را نابود و غرق کرد.

وَقُلْنَا مِنْ بَعْدِهِ لِبَنِي إِسْرَائِيلَ اسْكُنُوا الْأَرْضَ فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ جِئْنَا بِكُمْ لَفِيفًا﴿104﴾

و ما بعد از نابودی فرعون به بنی اسرائیل گفتیم در سرزمین مصر ساکن شوید و در مصر آزاد هستید حرکت کنید و آبرومندانه زندگی نمایید و زمانی که آخرت و رستاخیز برپا شود همه شما را به صورت دسته جمعی به دادگاه خداوند احضار خواهیم کرد.

وَبِالْحَقِّ أَنْزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ ۗ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا﴿105﴾

ای محمد(ص) قرآن حق است و برای حاکمیت حق در جامعه آنرا نازل کرده­ایم تمامی برنامه­های قرآن بر حق و حقیقت استوار است و ما ای محمد شما را به عنوان فرستاده خود مبعوث کرده­ایم تا به مردم بشارت و بیم دهید و به وظیفه و مأموریت خود ادامه دهید و در نهایت پیروزی از آن پیروان حق است.

وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَىٰ مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا﴿106﴾

ما قرآن را به صورت آیه آیه و سوره سوره در وقت نزول جدا کرده­ایم تا شما مرتب آن را بر مردم بخوانید و برای آنها ترجمه و تفسیر و تشریح کنید.

قُلْ آمِنُوا بِهِ أَوْ لَا تُؤْمِنُوا ۚ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا﴿107﴾

به کافران اعلام کن و به آنها بگو: چه به قرآن ایمان بیاورید و چه ایمان نیاورید از فضل و جایگاه قرآن کریم ذره ای کم و زیاد نخواهد شد و مخالفت و انکار شما نسبت به قرآن عیب و نقصی را به دنبال نخواهد داشت. قرآن نور است چون خورشید و با نفی و انکار منکران نور آن و برکات نورانیت آن کاسته نمیشود و کسانی از اهل علم و خداشناس هستند که قبل از نزول قرآن با دیگر کتابهای آسمانی ارتباط داشته اند وقتی قرآن بر آنان خوانده شود با شوق و خوف و سجده کنان در برابر خداوند بندگی خویش را به نمایش می گذارند.

وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولًا﴿108﴾

و می­گویند: و شهادت می­دهند خداوند سبحان و علیم و نازل کننده قرآن از هر عیب و نقصی عاری و بری است و وعده­هایش به یقین انجام شدنی است.

وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا ۩﴿109﴾

و همچنین با شنیدن پیام قرآن و نوای دلنشین آن شروع به سجده می­کنند و با خشوع هرچه تمام­تر و گریه­کنان بندگی خود را نشان می­دهند و هرلحظه خشوع و خضوع آنها بیشتر می­شود.

قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ ۖ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ ۚ وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا ﴿110﴾

پیامبر اسلام در وقت دعاهای خود به نام اللَّهَ و الرَّحْمَٰنَ دعا می­کرد. کافران نسبت به دعاهای رسول خدا اعتراض و بد و بیراه می گفتند و معتقد بودند نباید خداوند را به یا رحمان خطاب کرد. خداوند به پیامبر اسلام فرمود: به آنان بگو: در دعاهایتان چه الله بگویید و چه الرحمن بلا اشکال است هر دو از اسماء حُسنی هستند و ای محمد در نمازهای جهری سعی کن تلاوت و قرائت شما آرام و معتدل باشد نه زیاد بلند و نه زیاد آهسته و طریق میانه را انتخاب کن.

وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ ۖ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا﴿111﴾

ای پیامبر (ص) علی رغم این همه شیطنت­ها که کافران نسبت به شما گفتند و می­گویند زیاد ناراحت مباش و بگو « الحمدلله» سپاس خدایی که نه فرزند و نه شریک و نه همراه دارد و خود به تنهائی مالک آسمانها و زمین و توانگر بی­نیاز است و همه نیازمند او هستند و او را تکبیر و تسبیح و تحمید کن و بگو الله اکبر مِن کُلِّ شیءٍ.

 

*** توضیح آیات، نکــات و نتــایــج درس ***

توضیح آیات 98 تا 100: در این سه آیه خداوند متعال سه موضوع روشن را بیان فرموده 1) اگر در آیات 96 و 97 گفتیم مسیر و عاقبت کافران و معاندان و مخالفان جهنم است این یک امر طبیعی است زیرا کافران، خدا و رسول و آخرت و اسلام را منکرند و جهنم کیفر آنهاست و این نهایت عدل است 2) خداوند همچنانکه خالق آسمان­ها و زمین است قدرت و توان دارد بعد از مرگ، انسانها و سایر موجودات را مجدداً بازسازی و اِحیاء و زنده کند 3) خداوند متعال در آیه 100 میفرماید: من در دنیا به مومن و کافر و مطیع و مخالف نعمت و رحمت خود را دریغ نمی­کنم ولی اگر رفع نیاز مردم در دست این کافران باشد به احدی غیر از خود رحم نمی­کنند.

توضیح آیات 101 تا 104: مفاد این چهار آیه یک نوع تسلیت و دلگرمی دادن به رسول خدا حضرت خاتم است که مبادا زیاد دلگران شوید این سنت تاریخ است همواره گروهی به عناوین مختلف با برنامه­های خدا و رسول مخالفت کرده و می­کنند مثلاً همین مشکلاتی که شما دارید سایر رسولان خدا هم داشته­اند برای نمونه ما موسی را مبعوث کردیم و نه معجزه را در تأیید رسالتش به او عطا کردیم از جمله: 1- عصا که به مار و اژدها تبدیل می­شد.2- ید بیضاء: دست حضرت موسی چون چراغ نورانی نور پخش میکرد 3- طوفانهای سنگین 4- ملخ که زراعت قوم موسی را نابود میکردند 5- قُمَّل( یک نوع آفت ریز نباتی است که غلات را نابود میکرد.)

6- ضفادع( قورباغه از رود نیل به خانه های آنها وارد میشدند 7- خون دماغ که از بینی آنها مرتب و به صورت همگانی جاری میشد 8- شکافته شدن بحر نیل 9- نزول مَنّ و سَلوی( مَن: شیرینی برگ درخت ( به کُردی مَن یعنی گه زو و سلوی: پرنده آبی است) معهذا قوم فرعون با موسی مخالفت می­کردند و حاضر نشدند به رسالت موسی ایمان بیاورند و تبلیغ و ارشاد وی و معجزات متعدد الهی بی­اثر بود.

توضیح آیات 105 تا 109: این 5 آیه برای ما 5 پیام مهم دارند 1- قرآن کتاب آسمانی و حق است و از جانب خداوند جَلَّ جلالُهُ نازل شده است 2- شما ای محمد، سفیر و نماینده و رسول و فرستاده ما هستید 3- ما قرآن را قطعه­قطعه و سوره بعد از سوره و آیه بعد از آیه نازل کردیم تا آن را بخوانی و تعلیم دهید و حفظ کنید و از آن پاسداری و دفاع نمایید. 4- قرآن حقاً کلام خداست و منهج حیات و عامل عزت و شرف است چه مردم به آن ایمان بیاورند و چه با آن مخالفت کنند از فضل و بزرگی قرآن ذره­ای کاسته نمی­شود 5- عالمان هدایت شده و موحِّد یهود و نصاری و مومنین صادق، مقام و جایگاه قرآن را می­دانند و می­شناسند و در برابر عظمت آن تسلیم و خاضع­اند و در مقابل دستورات و پیام و مفهوم و فصاحت و لحن آن سر سجده پایین می­آورند و در برابر وعد و وعید آن اشک می­ریزند.

توضیح آیات 110 و 111 : در این دو آیه خطاب مجدد خداوند به پیامبر اکرم است و می­فرماید: ای محمد به مخالفین خود بگو: خداوند دارای 99 اسم و صفت است از جمله الله و رحمان و رحیم و علیم و لطیف و غیره شما با هر یک از این اسماء و صفات خداوند را طلب کنید کار درستی کرده­اید و ای محمد سعی کن صوتت در قرائت قرآن آرام باشد البته خیلی آرام و آهسته نباشد که طرف از آن استفاده نکند و نه تند و بلند که پرده گوشهای مخاطبین را پاره کند. سعی کن در همه امور معتدل باش حتی در قرائت قرآن و همچنین سعی کن بعد از خاتمه هرکاری خداوند را شکر کن حالا که سوره اسراء تمام شد بگو « الحمدلله» و مرتب تکرار کن ( الله اکبر و تکبیر را در امورات مهم فراموش مکن ) و ما هم به صورت دسته جمعی می گوییم« الله اکبر کبیراً و الحمدلله کثیراً سبحان الله بکرةً و اصیلاً و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم»

ای برتر از خیال و قیاس و گمان و وهم ******* وز آنچه دیده ایم و نوشتیم و خوانده ایم

مجلس تمام گشت و به آخر رسید عُمـر ****** ما همچنان در اوَّلِ وصف تــــو مانده ایم

وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين