روز سه شنبه مورخ 22/ بهمن /1392در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملا قادر قادری در مسجد قباء پاوه درس دویست و چهل و هشتم تفسیر قرآن کریم (درس هشتم(آخر) تفسیر سوره مبارکه یوسف) با موضوع آیات 96 الي 111 ارائه شد.

در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهي درج شده است.

کــلاس تفسیـــر قــرآن کــــریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــــادري

درس دویست و چهل و هشتم

درس هشتم سوره مبارکه یوسف آیات 96 الی 111

** موضوع درس **

ادامه حیات حضرت یوسف و نهایت خانواده یعقوب (علیهما السلام)

* ترجـــمه آيـــات *

فَلَمَّا أَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَىٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا ۖ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ﴿96﴾

زمانی کاروان به کنعان رسید در حالیکه حامل مژده و پیراهن یوسف بود ، خدمت یعقوب رسیدند و پیراهن را بر چهره یعقوب افکندند، چشمان یعقوب روشن و بینا شدند. یعقوب خطاب به حاضرین فرمود: مگر به شماها نگفتم من از جانب خداوند چیزی میدانم که شما از آن خبر ندارید.

قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ﴿97﴾

پسران یعقوب گفتند: ای پدر برای گناهانمان آمرزش طلب فرما که ما نسبت به شما خطاکار بوده ایم.

قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي ۖ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ﴿98﴾

یعقوب فرمود: در آینده نزدیک از پروردگارم برای شما طلب عفو و آمرزش خواهم کرد که او بخشنده مهربان است.

فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَىٰ يُوسُفَ آوَىٰ إِلَيْهِ أَبَوَيْهِ وَقَالَ ادْخُلُوا مِصْرَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ﴿99﴾

زمانی اهل بیت یعقوب نزد یوسف رفتند(یوسف) پدر و مادرش را در آغوش خود گرفت و فرمود: بفرمایید همگی وارد مصر شوید که انشاء الله در امن و امان خواهید بود.

وَرَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا ۖ وَقَالَ يَا أَبَتِ هَٰذَا تَأْوِيلُ رُؤْيَايَ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّي حَقًّا ۖ وَقَدْ أَحْسَنَ بِي إِذْ أَخْرَجَنِي مِنَ السِّجْنِ وَجَاءَ بِكُمْ مِنَ الْبَدْوِ مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطَانُ بَيْنِي وَبَيْنَ إِخْوَتِي ۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِمَا يَشَاءُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ﴿100﴾

یوسف والدین خود را بر تخت نشاند و پسران در اطراف آنها قرار گرفتند و آنگاه هر 13 نفر بر یوسف احترام و تعظیم کردند . یوسف گفت: ای پدر تعبیر خواب سابق من این بود که خداوند نتیجه و تعبیر آن را به حق قرار داد و خداوند نسبت به من نیکی کرد و مرا از زندان آزاد و شما را ازکنعان به اینجا آورد و مرا با برادرانم شاد کرد بعد از اینکه شیطان در بین ما حسادت و کینه ایجاد کرده بود. پروردگارم هرچه بخواهد و هرچه را شایسته بداند با لطف و کرمش انجام خواهد داد چون او دانا و حکیم و فرزانه است.

رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ ۚ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۖ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ﴿101﴾

سپس یوسف خدای خود را شکر کرد و گفت: پروردگارا تو به من قدرت و حکومت بخشیدی و دانش تعبیر خواب را به من عطا فرمودی. ای خالق آسمان و زمین تو سرپرست و ولی من هستی در دنیا و آخرت، مرا مسلمان بمیران و مرا به صالحان ملحق فرما.

ذَٰلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ ۖ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُوا أَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ﴿102﴾

این قصّه و سرگذشت از خبرهای غیبی است که ما برای تو ای محمد(ص) توضیح می دهیم که شما در آن مدت و زمان وقوع آن حضور نداشتید در زمانی که برادران یوسف مرتکب عمل نامناسب نسبت به یوسف شدند و نقشه ظالمانه کشیدند.

وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ﴿103﴾

با این وصف و حتی با ذکر این همه قصه های عبرت انگیز و با آن همه دلسوزی و حرصی که شما برای اصلاح مردم دارید باز کمترین مردم جامعه حاضر به قبول ایمان هستند .

وَمَا تَسْأَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۚ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ﴿104﴾

و تو ای محمد(ص) در برابر این همه زحمت و تلاشت اجر و مزدی نمی خواهید و دعوت شما فقط تذکر و یادآوری خیری است برای مردم جهان.

وَكَأَيِّنْ مِنْ آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ﴿105﴾

مخالفان دین در طول شب و روز در کنار بسیاری از نشانه های آسمانی که همگی برهان و دلیل بر وجود خداوند واحدالاحد هستند گذر می کنند معهذا مست و غافل اند.

وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ﴿106﴾

بیشتر این مردم نمی خواهند از اهل ایمان و اسلام و توحید باشند و میخواهند با عقیده شرک زندگی کنند.

أَفَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ﴿107﴾

این غافلان آیا ایمن از آنند که عذاب سخت الهی و عذاب فراگیری از جانب خداوند به سراغ آنها بیاید یا لحظه مرگ و قیامت فرا رسد و آنان در حالت غفلت و مستی و بی خبری باشند.

قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴿108﴾

ای محمد(ص) بگو : راه و روش من این است که من و پیروانم با بصیرت و آگاهی به سوی خداوند مردم را دعوت می کنیم خداوند منزّه است از هر نقص و عیبی و من موحد هستم و مشرک نیستم.

وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ مِنْ أَهْلِ الْقُرَىٰ ۗ أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۗ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ﴿109﴾

و ما قبل از شما هیچ کس را برای ارشاد نفرستاده­ایم مگر مردان کامل ، عاقل و حکیمی از ساکنان و همشهریان آن­مردم. چرا این مخالفان از خانه­های خود خارج نمیشوند و چرا گشتی بر زمین نمیزنند تا شاید با دیدن آثار پیشینیان بیدار شوند قطعاً سرای آخرت برای پرهیزکاران بهتر از این زندگی زودگذر دنیاست باز با این همه توضیح آیا مخالفان فکر نمیکنند؟

حَتَّىٰ إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جَاءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَنْ نَشَاءُ ۖ وَلَا يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ﴿110﴾

این سنت الهی است همواره پیامبران مردم را به توحید و خداپرستی دعوت و مخالفان با راه و طریق آنان مخالفت می کنند تا جایی که پیامبران الهی به حالت یأس رسیده اند آنگاه نصرت و حمایت ما رسولان را از یأس نجات داده و به وظیفه خود ادامه دادند و بدون تردید عذاب و مجازات ما از گنهکاران رد و باز گردانده نمی شود.

لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ ۗ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ﴿111﴾

یقیناً سرگذشت پیامبران الهی بخصوص حیات یوسف (ع) برای اهل خرد و عقل درس و عبرت است این قصه و سرگذشت ها رُمّان و داستان و افسانه نیستند بلکه منهج و درس و پایه و اساس زندگی و رحمت و هدایت الهی اند البته برای کسانی که اهل ایمان و شعور باشند

** توضيــح آیـــات درس **

کاروان ، همراه پیراهن یوسف به فلسطین برگشتند و پیراهن به کنعان رسید و یعقوب(ع) بنا به توصیه یوسف(ع) آن را روی چشمانش گذاشت ، هم درونش آرام گرفت و هم چشمانش روشن شدند. سپس مجموعه اهل بیت ( پدر ، مادر و 11 برادر) عازم مصر شدند و به محض ورود به مصر مورد استقبال قرار گرفتند و به کاخ عزیز راهنمائی شدند. یوسف به جمع آنها پیوست و والدین خود را به گرمی پذیرفت و آنان را در آغوش گرفت و آنها را در کنار خود نشاند. زمانی یوسف روی جایگاه خود نشست هر سیزده نفر(پدر و مادر یا زوجه پدرش و یازده برادرش ) به وی تعظیم و احترام کردند و نسبت به یوسف نهایت احترام و تجلیل و محبت را نشان دادند ، سپس حضرت یوسف(ع) به خواب خود که حدود 40 سال قبل دیده و به پدرش گفته بود: پدر در خواب دیدم 11 ستاره و خورشید و ماه بر من سجد( تعظیم ) نمودند اشاره کرد و در این لحظه خطاب به پدرش گفت:« يَا أَبَتِ هَٰذَا تَأْوِيلُ رُؤْيَايَ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّي حَقًّا » پدر بزرگوار اینک تعبیر خوابم روشن شد. آنگاه یوسف خداوند متعال را تمجید و تسبیح و تنزیه فرمود و خطاب به خالق آسمان و زمین فرمود: خدایا قلباً و زباناً شاکرم که به من جاه و قدرت دادی و معجزه تعبیر خواب را به من ارزانی فرمودی، الهی تو در دنیا و آخرت سرپرست و ولی من هستید. خداوندا در لحظه آخر حیاتم مرا با ایمان و عقیده اسلامی بمیران و مرا به خود ملحق فرما.

**** نکــات و نتــایــج درس ****

1- در حیات حضرت یوسف(ع) شاهد مسائل دینی ، دنیوی ، اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی و ادبی بودیم و این امر گویای این نکته است که فرستادگان الهی هم مرد دین بوده­اند و هم مرد دنیا. البته این مردان خدا دنیا را وسیله پیشرفت دین قرار داده اند و هرگز دین را وسیله پیشرفت دنیای خود قرار نداده اند.

2- در حیات حضرت یوسف موضوع خواب به عنوان الهام آسمانی سوژه مهمی است و قرآن کریم خواب را در حیات حضرات ابراهیم و یوسف و خاتم الانبیاء(علیهم السلام) موثر معرفی کرده است و خواب هر یک از این بزرگواران در زمان خود تحولی در تاریخ ایجاد کرده است.

3- کتمان نعمت یک امر مطلوب است اگر خواب حضرت یوسف آشکار نمی شد چه بسا شاهد آن همه گرفتاری نمی شدند. پیامبر اسلام(ص) میفرماید: « اِستَعیِنُوا عَلَی اِنجاحِ الحَوائِجِ بِالکَتمانِ فإنَّ كلَّ ذى نعمةٍ محسودٌ » (اِسرار و حوائج شخصی را نزد هرکس اِفشاء و ظاهر مکن چرا که حسودان همواره در کمین اند).

4- محبت یکسان نسبت به فرزندان یک اصل مهم در زندگی والدین است. هر نوع امتیاز بندی و ترجیح و فضل بعضی از فرزندان بر بعضی دیگر باعث ایجاد بغض و کینه و اختلاف در بین فرزندان خواهد شد همچنانکه در حیات حضرت یوسف(ع) شاهد آن بودیم که محبت بیش ار حدّ یعقوب نسبت به حضرت یوسف موجب فتنه خانوادگی گردید.

5- در اسلام بازی و تفریح و ورزش مشروع و مطلوب است. فرزندان حضرت یعقوب(ع) به پدرشان پیشنهاد سفر سیاحتی و تفریح را دادند حضرت یعقوب با پیشنهاد آنان موافقت فرمود. از این اقدام نتیجه میگیریم تفریح و بازی معقول برای اهل ایمان مطلوب و بلا اشکال است و در دین اسلام شرکت در بعضی از رشته های ورزشی به اهل ایمان توصیه وتاکید شده است از جمله : شنا ، اسب سواری ، تیراندازی و دو میدانی و هر بازی دیگری که مشروع و نشاط آور برای روح و جسم انسان باشد.

6- بحث فتنه زنان معلوم الحال و مریض در کتاب آسمانی و سنت رسول گرامی اسلام(ص) به کرّات وارد شده است و در قضیه حیات یوسف(ع) مکر زنان مهم و خطرناک قلمداد شده است. قرآن کریم میفرماید: کید و مکر زنان مریض از مکر و کید شیطان بزرگتر است. مثلاً در خصوص زنان میفرماید:« إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ » و در خصوص شیطان میفرماید « إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا » پیام این موضوع این است باید همه ما هشیار زنان مریض الحال باشیم.

7- در اسلام درخواست پست و مقام و تعریف انسان از خود و توان خویش را به دیگران عرضه کردن در صورت اطمینان و داشتن توان خدمت به مردم بلا مانع است همچنانکه حضرت یوسف به پادشاه مصر گفت: وزارت کشاورزی مصر را به من واگذار کنید« إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ »( من امین و توانمند هستم) پس اگر کسی توان بیشتری در جهت خدمت به مردم داشته باشد می تواند به مردم یا مسئولان وقت ، خود را معرفی و تخصص خویش را عرضه کند.

8- در اسلام تاثیر عَین و اثر منفی چشم بد مورد تایید است حضرت یعقوب زمانیکه 11 نفر از فرزندانش عازم مصر بودند به آنان توصیه فرمود: از یک دروازه وارد شهر نشوید بلکه از درهای مختلف وارد شوید( شهر مصر 4 دروازه داشته است) بله یعقوب فرمود: « يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَة »جمهور مفسرین معتقدند این امر به خاطر جلوگیری از حسادت و چشم بد بوده است.

9- گفتیم زمانیکه حامل پیراهن یوسف هنوز در مرز مصر و فلسطین بود حضرت یعقوب فرمود: بوی پیراهن یوسف را استشمام میکنم و زمانی که پیراهن را روی چشمان خود گذاشت چشمانش بهبود یافتند و بینا شدند در این مسئله شاهد تاثیر اشیاء متبرکه متعلق به پیامبران هستیم و اهل ایمان باید این امر را به عنوان یک اصل مورد توجه قرار دهند و باید قبول کنیم آثار پیامبران و صلحاء امت در حد خود اثر بخش هستند.

10- از آیه 109 سوره مبارکه یوسف میفهمیم که پیامبران از بین مردان انتخاب میشوند و از میان زنان هیچ پیامبری انتخاب نشده است . البته این موضوع دلایل زیادی دارد و در جای دیگری باید بحث و تحلیل شود.

11- مطلب دیگری که برای برادران قابل ذکر است این است ؛ زمانیکه پسران یعقوب از پدرشان درخواست بخشش و عفو نمودند و گفتند:ای پدر در پیشگاه خداوند برای ما طلب استغفار فرما حضرت یعقوب فرمود: « سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ »( در آینده در خواست عفو خواهم کرد) و آنرا به وقت خاصی موکول کرد . فقهاء ما میفرمایند: یعقوب طلب استغفار را به صبح و وقت نماز صبح موکول کرد و باید ما هم این امر را مدنظر داشته باشیم که دعاهای خود را به وقت نماز صبح موکول کنیم .

12- در آخرین آیه سوره یوسف(آیه 111) خداوند متعال میفرماید: این قصه و حیات حضرت یوسف (ع)درس و عبرت است برای اهل عقل و خرد که باید اهل مکه و سایر دشمنان اسلام بدانند همچنانکه یوسف را از قعر چاه به قصر شاه و از زندان و حبس شاه به اوج قدرت و جاه رساندیم بدون تردید محمد(ص) و دینش را نیز بر دشمنانش حاکم خواهیم کرد.

خلاصه : حضرت یوسف بعد از اتمام عمر پر از درس و حکمتش دنیا را وداع فرمود و جسد مبارکش در سرزمین فلسطین و در کنار قبر حضرت ابراهیم خلیل مدفون گردید

« سلامُ الله علیهِ یَومَ وُلِد و یَومَ کانَ فِی جبٍّ و یَومَ کانَ فِی سِجنٍ و یَومَ کانَ نبیاً و حاکماً »

« وصلي الله تعالي علي سيدنا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين »

این مطلب را به اشتراک بگذارید

نوشتن دیدگاه

نام

تصویر امنیتی جدید