روز سه شنبه مورخ 3/ ارديبهشت /1392 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملا قادر قادری در مسجد قباء پاوه درس دویست و شانزدهم تفسیر قرآن کریم (درس پانزدهم تفسیر سوره مبارکه توبه) با موضوع آیات 111 الي 119 ارائه شد.
در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهي درج شده است .
کـــلاس تفسیــــر قــرآن کــــریـــم توسط حاج ماموستا ملا قادر قادري
درس دویست و شانزدهم
درس پانزدهم سوره مبارکه توبه آیات 111 الی 119
** موضوع درس **
1) موضوع معامله و تجارت با خداوند متعال
2) عقیده توحیدی مقدم بر ملیت ، قومیت و غیره است
3) خداوند دوست اهل ایمان است و راضی به ضرر آنها نیست .
4) تقدیر از شرکت کنندگان در غزوه تبوک
5) بحث قبولی توبه 3 نفر از متخلفین در غزوه تبوک
6) تقوا و همراهی صادقین دو عامل توصیه شده الهی
* ترجـــمه آيـــات *
إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ ۖ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ ۚ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ ۚ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ ۚ وَذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴿111﴾
خداوند از مومنان ، جان ها و مال های آنان را در برابر بهشت موعود خریداری کرده ، مراد از مومنان کسانی هستند که در راه خدا جهاد می کنند ، میکشند و کشته میشوند و آن وعده حقی است که در تورات و انجیل و قرآن کریم ذکر و وعده آن آمده است . این وعده خداست و هیچ کس به اندازه خداوند متعال وفادارتر نیست (پس ای کسانی که با مال و جانتان دارید جهاد میکنید مژده باد برای داد و ستدی که با خدای خود کرده اید و این است پیروزی بزرگ )
التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ ﴿112﴾
مراد به مومنانی که با خدا معامله کرده اند ، توبه کاران و خداپرستان صادق و سپاسگزاران و سیاحان با فکر و روزه داران و نمازگزاران و آمران به معروف و ناهیان از منکر و پاسداران حدود و قوانین و مرزهای الهی هستند و به چنین مومنانی که دارای چنین صفاتی هستند مژده بده که آنان اهل فوز و توفیق اند.
مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَىٰ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ﴿113﴾
بر پیامبر و مومنان شایسته و سزاوار نیست که برای مشرکان طلب استغفار و آمرزش کنند حتی اگر از نزدیکان آنها باشند بعد از اینکه کفر آنها به ثبوت رسیده و جزو اصحاب دوزخ باشند.
وَمَا كَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ ۚ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ﴿114﴾
البته طلب استغفار ابراهیم(ع) برای آزر (پدر یا عمویش) بنا به وعده ای که داده بود انجام داد ولی زمانی که به این نتیجه رسید که آزر تا لحظه مرگ دشمن خداست از او بیزاری جست . به یقین ابراهیم مهربان و بردبار بود .
وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّىٰ يُبَيِّنَ لَهُمْ مَا يَتَّقُونَ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ﴿115﴾
جزو برنامه و عادت خداوند نیست بعد از هدایت قومی دوباره آنها را گمراه کند مگر آنکه برنامه خود را برای آنان تشریح و بیان نماید و آنها در برابر برنامه خداوند مخالفت کنند به یقین خداوند به هر چیزی دانا و علیم است .
إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۚ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴿116﴾
قدرت و حکومت آسمان ها و زمین تنها از آن خداست و قدرت موت و حیات به دست اوست و تنها خدا است عهده دار این امور .
لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ ۚ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِيمٌ﴿117﴾
خدا رحمتش را شامل حال پیامبرش و همچنین مهاجرین و انصار نمود که در ساعت سخت و عسره ایام نبرد از پیامبر اسلام پیروی و تبعیت کردند بعد از اینکه نزدیک بود دلهای جمعی از آنان از جاده مستقیم منحرف شود آنگاه خداوند توبه آنها را قبول و رحمت و فضل خویش را شامل حال آنها نمود و خداوند نسبت به آنان مهربان و رحیم است .
وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّىٰ إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَظَنُّوا أَنْ لَا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَيْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ﴿118﴾
و همچنین خداوند رحمتش را شامل حال آن سه نفر کرد که در غزوه تبوک تخلف کردند و در اثر این تخلف مسلمانان با آنان قطع رابطه نمودند و تا حد زیادی زمین بر آنان تنگ شد و به جایی رسیدند که در سرزمین خدا برای خود جایی نمی دیدند و جز خدا پناهی نیافتند و صادقانه اعلام توبه و پشیمانی کردند و خدا توبه آنان را قبول کرد . خداوند تواب و رحیم است نآنچه.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ﴿119﴾
ای مومنان تقوای خداوند را رعایت و سعی کنید مخالف فرمان خدا نباشید و با صادقان و راستان جامعه باشید .
** توضيــح آیـــات درس **
توضیح آیات 111 و 112 : در این دو آیه خداوند متعال بصورت ضمنی برای انجام یک معامله و تجارت مهم بین خود و بندگان صادقش آشکارا از اهل ایمان دعوت کرده است که در این معامله شرکت نمایند و جان و مال خود را در راه اعتلاء دین قربانی و هزینه نمایند و در مقابل ، بهشت برین را از خداوند دریافت و این بالاترین فوز و پیروزی است برای شرکت کنندگان ، پس ای مومنین جهاد کنید بهشت دریافت کنید ، مال هزینه کنید بهشت بگیرید . «به به» از این تجارت مهم و خوشا بحال کسانیکه خداوند متعال توفیق شرکت را به آنان عطا و فراهم کرده است .
توضیح آیات 113 و 114 : در این دو آیه خداوند متعال به پیامبر اسلام و اهل ایمان اعلام فرموده است ، از طلب استغفار برای نزدیکان کافر خود خودداری کنید قطعاً خداوند کافران را عفو نخواهد کرد و دعای آنان را مستجاب نخواهد نمود.
توضیح آیه 115 : در این آیه آشکار است که خداوند دلسوز بندگان خود است و با بعثت پیامبران و ماموریت رسولان خود ، بندگان خود را بیدار و آنان را با برنامه خود آشنا و برنامه خود را برای آنان تشریح و راه هدایت را به آنان معرفی میکند و بعد از هدایت اگر بندگان خداوند در راه درست و مستقیم حرکت کنند خداوند به آنها ظلم نخواهد کرد و بعد از تبیین و تشریح در صورت تخلف با آنان برخورد خواهد نمود .
توضیح آیه 116 : در این آیه خداوند متعال قدرت خود را بر آسمان و زمین اثبات فرموده و اعلام کرده است حیات و مرگ فقط به دست خداوند است و غیر از باری تعالی قدرت مطلق دیگری در آسمان و زمین وجود ندارد .
توضیح آیه 117 : در این آیه خداوند متعال به پیامبر بزرگوار اسلام (ص) و اصحاب محترمش از مهاجرین و انصار که صادقانه در غزوه تبوک شرکت کرده و تمامی زحمات و ناراحتی سفر را تحمل نمودند ، خسته نباشید گفته و به آنان اعلام کرده است رحمت خدا و فضل پروردگار شامل حال شماها خواهد شد .
توضیح آیه 118 : در این آیه به تخلف سه نفر از اصحاب رسول خدا (ص) به نام های کعب بن مالک ، مراره پسر ربیع و هلال بن امیه اشاره فرموده که بعد از تخلف عذرخواهی و توبه کرده اند و خداوند توبه آنان را قبول و رحمت خود را متوجه آنها کرده است که در نتیجه درس بیشتر توضیح خواهم داد .
توضیح آیه 119 : در این آیه خداوند متعال اهل ایمان را به انجام تقوا و همراهی صادقین دعوت کرده است .
**** نکــات و نتــایــج درس ****
1- بخش عظیمی از آیات قرآن کریم ، عهد و وعده است . بعضی از وعده های الهی به حدّی مهم و با ارزش و سنگین اند که ذکر آنها در سایر کتب آسمانی چون تورات و انجیل قبل از نزول قرآن آمده است از جمله این عهدها و وعده ها ، معامله و تجارت بین خداوند و اهل ایمان است . پروردگار عظیم الشان در آیه 111 درخواست و طلب خریداری جان و مال اهل ایمان را کرده است در مقابل بهشت برین و به صورت صریح میفرماید : چه کسی حاضر است مالش و جانش را در راه اعتلاء دین هزینه و قربانی کند و در مقابل آن بهشت را از خداوند بگیرد ؟ در صدر اول و در تاریخ پرفراز و نشیب اسلام خیلیها در این معامله شرکت کردند و به فوز عظیم رسیدند و درجه شهادت نصیب آنان شد خوشا به حال آنها .
2- نکته دوم از نتایج درس این است : بر اهل ایمان حرام شرعی است درخواست آمرزش و طلب استغفار و عفو برای کسانیکه با کفر زیسته و با کفر مردهاند .
3- غزوه تبوک آخرین غزوه و پر ماجراترین عملیات عصر پیامبر اسلام (ص) بوده است . قرآن کریم آنرا غزوه « الْعُسْرَةِ » (سخت) نام برده است . این عملیات در ماه رجب سال نهم هجری شروع شد زمان آن از هر حیث حساس و سخت و طاقت فرسا بود. فصل فصلِ تابستان بود ، هواگرم و ایام قحط سالی و اوضاع خیلی بحرانی بود . فاصله مدینه منوره تا منطقه تبوک 24 مرحله بود ، سپاه اسلام در مسیر راه با کمبود آب مواجه شدند و بعضاً شترهای خود را نحر و ازآب جمع شده در شکم آنها استفاده مینمودند تا درنهایت به تبوک رسیدند و 20 شبانه روز در تبوک ماندند و در مقابل لشکر روم خودنمایی کردند ، در این مدت احدی حاضر با مقابله با آنها نبود و سپس با سربلندی برگشتند و در آیه 116 و 117 سوره توبه مورد تجلیل و تقدیر قرار گرفتند .
4- در آیه 118 به تخلف 3 نفر از اصحاب در غزوه تبوک و قبول توبه آنها اشاره شده که موضوع بدین قرار بوده است : در غزوه و عملیات سخت و طاقت فرسای تبوک سه نفر از اصحاب رسول خدا(ص) به نام های کعب بن مالک ، مراره پسر ربیع و هلال بن امیه بدون عذر موجه از شرکت خودداری و همگام با منافقان در جبهه متخلفین قرار گرفتند . زمانی که پیامبر اسلام از سفر برگشت به جهت عذرخواهی نزد وی رفتند پیامبر اسلام(ص) عذرآنهــا را نپذیرفت و دستور محاصره آنها را صــــادر فرمـــود تا جائیکه زنان آنها منزل را ترک و از آنان جدا شدند و هیچکس حاضر به تکلم و مراوده با آنان نبود . قرآن کریم در تصویــــری از احوال آنها میفرمایـد : « ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ » (زمین با آن همه وسعتش بر آنان تنگ شد) و درروی کره زمین فرجی را نمی دیدند چشم های خود را به سوی آسمان و خدای خود عاجزانه بلند و درخواست عفو کردند و صادقانه توبه نمودند و خداوند توبه آنان را قبول فرمود. فالحمد لله رب العالمین .
پیام اول این مطلب این است حاکم میتواند متخلف را به خاطر دین تعذیب کند و پیام دوم این است خداوند از همه کس حتی از پیامبر رئوف و رحیم اسلام نسبت به بندگانش ، با رحم تر و توبه پذیرتر است .
« وصلي الله تعالي علي سيدنا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين »
این مطلب را به اشتراک بگذارید
