روز سه شنبه مورخ   8  / اسفند /1391 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملا قادر قادری در مسجد قباء پاوه درس دویست و  دوازدهم تفسیر قرآن کریم (درس يازدهم تفسیر سوره مبارکه توبه) با موضوع آیات 71 الي 80 ارائه شد.

در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهي درج شده است .

 

 

کـــلاس تفسیــــر قــرآن کــــریـــم  توسط حاج ماموستا ملا قادر قادري

درس دویست و دوازدهم

درس يازدهم سوره مبارکه توبه  آیات 71  الی 80

 

** موضوع درس **

1) نشانه‌های مومنان راستین              

  2)  پیکار و جهاد با کافران و منافقان مزاحم و متجاوز واجب است

3) منافقین گروهی خطرناک هستند                       

4) کار شکنی در امور دین و عیب گوئی نیکوکاران کار منافقین است .

 

* ترجـــمه آيـــات *

 

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴿  71  ﴾

مردان و زنان مسلمان برادر و یار و یاور یکدیگرند و از صفات برجسته آنها  این است : اهل امر به معروف و نهی از منکرند . دوست کارهای نیک و دشمن پلیدیها هستند ، اهل نماز و زکات اند ، مطیع خدا و رسول هستند  . این افراد در آینده مورد رحمت و لطف خداوند قرار میگیرند و خداوند توانا و حکیم است .

 

وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ۚ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴿  72  ﴾

خداوند به این مردان و زنان با ایمان و طرفدار معروف و دشمن بدیها ی اجتماعی به باغهای بهشتی وعده داده است که زیر درختان آنها نهرهای جاری و روان است و در آن ماندگار خواهند بود و بالاتر و مهم تر از این امتیازات ، رضایت و خشنودی خداوند متعال از این بندگان صادق است و این یک پیروزی بزرگی است  .

 

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ ۚ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ﴿  73  ﴾

ای پیامبر با کافران و منافقان پیکار و جهاد کن و بر آنان سخت بگیر جایگاه اینها دوزخ است و این بدترین سرنوشت است .

 

يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا قَالُوا وَلَقَدْ قَالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُوا بَعْدَ إِسْلَامِهِمْ وَهَمُّوا بِمَا لَمْ يَنَالُوا ۚ وَمَا نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْنَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ ۚ فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْرًا لَهُمْ ۖ وَإِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذَابًا أَلِيمًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۚ وَمَا لَهُمْ فِي الْأَرْضِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴿  74  ﴾

آنان ( منافقان ) به خدا سوگند میخورند که در غیاب سخن ناپسند نگفته اند قطعاً کلمه کفر را بر زبان جاری کرده و بعد از قبول اسلام مجدداً به کفر برگشته اند و با این عمل قصد انجام کار خطرناکی را کرده اند که به آن قصد و تصمیم نرسیدند. عیب جوئی آنان از این جهت است که خداوند از فضل خود و به سبب رسالت رسولش آنان را بی نیاز کرد و به آنها جایگاه داد ولی استفاده نکردند معهذا اگر تجدیدنظر و توبه کنند به نفع خود عمل کرده اند و در غیر اینصورت به عذاب دنیا و آخرت دچار خواهند شد و در این دنیا یاوری نخواهند داشت  .

 

وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ﴿  75  ﴾

بعضی از اینها کسانی هستند که با خدا پیمان بسته اند اگر خداوند از فضل و نعمت خود به آنان کمک و مساعدت کند انفاق خواهند کرد و زکات پرداخت خواهند کرد و در جبهه صالحان قرار خواهند گرفت  .

 

   فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ﴿  76  ﴾  

و زمانی که خداوند از فضل و نعمت خود به آنان بخشید بخل ورزیدند و از پیمان خود سرپیچی کردند و رویگردان شدند .

 

فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ﴿  77  ﴾  

در نهایت  به خاطر دروغ و بخل و خلاف وعده ای که از آنها سرزد تا روز قیامت خداوند دلها و قلب های آنها را محل و سرای نفاق خواهد کرد .

 

أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُمْ وَأَنَّ اللَّهَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ﴿  78  ﴾  

مگر نمی دانند که خداوند از راز و نجوا و جلسات سری آنها خبر دارد و خداوند دانا به تمامی غیب ها و امور پنهانی است  .

 

الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ ۙ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴿ 79﴾

کسانی که نسبت به مومنان نیکوکار،  علاقه مند ، عاشق دین ، اهل زکات صدقه و از فقراء اهل ایمان عیب میگیرند و به آنها مسخره می کنند قطعاً خداوند متعال در مقابل ریشخندشان آنان را عذاب دردناک می دهد .

 

اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ﴿80﴾

چه برای آنها استغفار کنید و چه نکنی و حتی اگر هفتاد بار برای آنان (منافقان ) طلب استغفار کنید خداوند آنها را نمی بخشد چرا که خدا به درون و نیات و اعمال آنها آگاه و مطلع است و کاملاً میداند آنان به خدا و پیامبر ایمان ندارند و خداوند منافقان را هدایت نخواهد داد .  

 

 

** توضيح و تفسير آيات **

توضیح آیات 71 و 72 : در آیه 71  به شاخصه های امت اسلامی اشاره شده و از میان این شاخص های ارزشمند شش خصلت پسند و بارز مومنین بیان شده است :  امر به معروف و نهی از منکر ، اقامه نماز  ، اداء و پرداخت زکات ، اطاعت از خدا و پیروی از رسول الله (ص)

 

در آیه 72 ،  به پاداش این گروه از مومنان اشاره شده است و به شرح آن خداوند متعال به مردان و زنان اهل ایمان که متخلق به اخلاق ششگانه فوق باشند به  بهشت برین و مساکن و محل­های  ارزشمند و تشویق و آفرین و رضایت الهی وعده داده است  .

 

توضیح آیه 73  : در این آیه خداوند متعال به پیامبر اسلام و به تبع آن به امت صادقش امر اکید فرموده است به هر شیوه ممکن با زبان و قلم و دینار و درهم و در نهایت با شمشیر و اسلحه با کفار و منافقین و مخالفین دین که قصد سرکوبی و نابودی مسلمانان  را دارند با شدت جهاد و پیکار کنند . 

 

توضیح آیه 74 :  در این آیه خداوند متعال مافی ضمیر و نیات پشت پرده منافقان را افشاء کرده است و به پیامبر اسلام و یاران محترم وی اعلام فرموده است منافقین در قسم خود صادق نیستند و به ظاهر سازی و حلف و قسم آنها باور نکنید و به منافقان تذکر داده شده است تنها دو راه در پیش دارند ، توبه و تجدید نظر یا ادامه راه نفاق و چند چهره­گی و خاطر نشان شده است توبه و تجدید نظر به نفع آنها است و در صورت ادامه نفاق عذاب دردناکی در پیش دارند .

 

توضیح آیات 75 و 76 : در این دو آیه خداوند متعال به چند خصلت و صفت دیگر بعضی از منافقان اشاره کرده است از جمله 1- عدم وفا به عهد 2- بخل و مال دوستی 3- عدم انفاق از مالی که خداوند به آنان بخشیده است .

 

توضیح آیات 77 و 78 : در این دو آیه خداوند متعال به صورت صریح اعلام فرموده است نفاق و دو چهره­گی منافقین ریشه در درون آنها دارد وجزو خواست آنهاست و چون خواست و میل آنهاست ، خداوند متعال به خاطر خصلت­های زشتی که دارند این نفاق را دردرون آنها ثابت و مستقر نموده است زیرا  بر تمامی اسرار آنها آگاه و با خبر است و هر نوع تصمیم الهی آگاهانه و از روی برنامه و حساب شده  است .

 

توضیح آیات 79 و 80 : خداوند متعال در این دوآیه به شدت به منافقین حمله کرده و اعلام فرموده است هر نوع مسخره و استهزاء و شوخی آنان به اهل ایمان جواب خواهد داد و به پیامبر اسلام (ص) اعلام فرموده اگر هفتاد بار برای منافقین طلب استغفار نماید خداوند آن را قبول نخواهد کرد چون منافقین مستحق ترحم و مساعدت و غفران نیستند .

 

**** نکات و نتایج درس ****

1- امر به معروف و نهی از منکر رکن رکین دین و پایه اساسی در تربیت و  اصلاح فرد و جامعه هستند . قرآن کریم در آیه 71  ، چهار اصل را به عنوان اصل ارزشی بیان کرده است اجرای این 4 اصل در رشد و تعالی فرد و جامعه اثر موثری دارند این چهار اصل عبارتند از : 1- ایجاد ارتباط بین خالق و مخلوق با اقامه نماز 2- ایجاد ارتباط بین اقشار جامعه بخصوص بین اغنیاء و فقراء با پرداخت زکات 3- اقدام در جهت حاکمیت ارزش و نیکی­ها 4- مبارزه با فساد و زشتی جامعه.

جهد و کوشش ملت و دولت در جهت پیاده کردن این چهار اصل دریک جامعه اسلامی مفید و ارزشمند است ، امید است ما هم در حد توان خود عامل به این چهار اصل باشیم تا در دنیا سربلند و در آخرت رستگار باشیم . 

 

2- جهاد و پیکار با کفار و منافقین نوع مختلفی دارد. در آثار است جهاد با مخالفان دین اول باید با زبان و تبلیغ و ابلاغ باشد و سپس با قلم و اگر دشمن حاضر به مدارا و مصالحه و مماشات نشود و چاره­ای در دفاع از دین ممکن نباشد مگر با بکارگیری اسلحه ، در این حالت بر پیامبر و امتش لازم و واجب است با عده و عده و توان خود با دشمن پیکار نمایند .

 

3- پیام آیه 79 برای مخلصان و داعیان دین و اهل خیر و احسان و صدقات خیلی مهم و کار ساز است در این آیه آمده است: منافقین در طعن و طنز و عیبجوئی نسبت به مخلصان دین لحظه­ای کوتاه نمی­آیند اگر مومنان در دفاع از دین قوی باشند به نحوی به آنان طعن میزنند و اگر ضعیف باشند به نحوی دیگر . مفسرین در شأن نزول آیه فوق آورده‌اند در غزوه تبوک جمعی در حد توان خود به تدارکات سپاه اسلام کمک کردند و شخصی به نام ابو عقیل انصاری که فرد فقیری بود و با زحمت و کارگری زندگی میکرد از سرمایه ناچیز خود به جهت کمک به سپاه اسلام دو من خرما داشت یک من آنراآورد منافقان مدینه به هر دو گروه حمله کردند به کسانی که بیشتر کمک کرده بودند آنها را  به عنوان ریاکار مورد طعن قرار دادند و امثال ابوعقیل انصاری را به شیوه دیگر به شوخی و مسخره گرفتند.

پس ما  مسلمانان هرنوع کار کنیم از زبان منافقان و حسودان مصون نخواهیم بود چاره این است به خداوند متعال توکل کنیم و با صبر و متانت تا رسیدن به مقصد در مسیری که رضایت حق سبحان در آن است حرکت کنیم .

 

« وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَٰكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ »

 

« وصلي الله تعالي علي سيدنا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين »