روز سه شنبه مورخ 27/اسفند /1396 در ادامه کلاسهای هفتگی ماموستا ملاقادر قادری در مسجد قباء پاوه درس سیصد وهشتادو دوم تفسیر قرآن کریم ( درس دوم تفسیر سوره مبارکه سجده ) با موضوع آیات 15 الی 30 ارائه شد.
در ادامه ، درس مذکور جهت استفاده دوستداران و علاقمندان كلام الهی درج شده است.
کلاس تفسیــر قــرآن کـریـم توسط حاج ماموستا ملا قــادر قــادری
درس سیصد وهشتاد و دوم
درس دوم سوره مبارکه سجده آیات 15 الی 30
*موضوع درس *
1 - بحث پاداش مردان خدا .
2-بحث پاداش شبزندهداران .
3- شرایط اهل بهشت .
4-اشارهای مختصر به حیات حضرت موسی (ع) .
5-رهبران دینی باید اهل صبر باشند..
6-انسان مؤمن باید همواره در انتظار پیروزی باشد.
** ترجمــه آیـــات**
إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ ﴿۱۵﴾
تنها کسانی به آیات قرآن کریم ایمان واقعی دارند هرگاه آیات قرآن بر آنها قرائت میشود و مفهوم آیات به آنها تذکر و یادآوری گردد، باحالت خوف و امید به رحمت خدا به سجده میافتند و خدای خود را حمد و تسبیح میکنند و اهل تکبر نیستند.
تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ ﴿۱۶﴾
این ایمانداران کسانی هستند در اثر شبزندهداری و راز و نیاز با خدای خود در شبها و ایستادن به درگاه خدا و روبهقبله و خواندن پروردگار خود باحالت خاصی پهلوهای آنها درگیر و بهدوراز محل استراحت و لحاف و خواب و راحتی به سر میبرند.
فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۱۷﴾
هیچکس نمیداند ما چه پاداش و نعمتهایی که باعث روشنی چشمهاست، برای این افراد در نظر گرفتهایم. این ثوابها پاداش اعمال نیک آنها در دنیاست.
أَفَمَنْ كَانَ مُؤْمِنًا كَمَنْ كَانَ فَاسِقًا لَا يَسْتَوُونَ ﴿۱۸﴾
هر گز اهل ایمان و اهل فسق نزد خداوند یکی نیستند.
أَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَى نُزُلًا بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۱۹﴾
اما کسانی که ایمان آوردهاند و عمل صالح و کارهای شایسته انجام دادهاند، برای آنها جایگاه و باغهای بهشت جاویدان آماده کردهایم و به آنها اعطا خواهد شد. این پاداش و پذیرائی، شایستۀ این نیکوکاران است و نتیجۀ پاداش اعمال آنها است.
وَأَمَّا الَّذِينَ فَسَقُوا فَمَأْوَاهُمُ النَّارُ كُلَّمَا أَرَادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْهَا أُعِيدُوا فِيهَا وَقِيلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذَابَ النَّارِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ ﴿۲۰﴾
اما فاسقــان و مخالفـــان برنامــۀ خدا و رســول (ص)، مأوی و جایگاه همیشگی آنها جهنم و آتش است و هرگاه این فاسقان بخواهند از آن آتش دوزخ فرار کنند، توسط مأموران الهی مجدداً به جهنم انداخته میشوند و به آنها گفته میشود بچشید عذاب و آتش جهنمی که شماها آن را تکذیب میکردید.
وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۲۱﴾
به این فاسقان عذاب نزدیکی (عذابی در دنیا) قبل از عذاب بزرگ آخرت میچشانیم به این امید بازگردند و تجدیدنظر کنند.
وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ ﴿22﴾
چه کسی ظالمتر و ستمکارتر از این افرادی است زمانی که آیات خداوند بر آنها تلاوت میشود، به آن پشت میکنند و قطعاً ما از مجرمان انتقام خواهیم گرفت.
وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَلَا تَكُنْ فِي مِرْيَةٍ مِنْ لِقَائِهِ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِبَنِي إِسْرَائِيلَ ﴿23﴾
ما به موسی (ع) کتاب آسمانی دادیم و بر او تورات نازل کردیم. تردید نداشته باشید که موسی آیات خداوندی دریافت کرده و ما آن کتاب را وسیلۀ هدایت برای بنیاسرائیل قراردادیم
وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ ﴿۲۴﴾
و از میان بنیاسرائیل و در مدرسۀ موسی (ع) پیشوایان و رهبرانی قرار دادیم و در اثر صبر و استقامت پیشوا شدند و با راهنمایی و دستور ما حرکت کردند؛ و این جایگاه و امتیاز پاداش و نتیجۀ ایمان، یعنی صبر و استقامت به آیات ما بود.
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۲۵﴾
یقیناً در روز قیامت پروردگارت به اختلاف فیمابین قوم بنیاسرائیل رسیدگی و حقیقت و واقعیت را بهدرستی داوری خواهد کرد و در آن روز حق و باطل بهروشنی نمایان خواهد شد.
أَوَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ أَفَلَا يَسْمَعُونَ ﴿۲۶)
﴾ آیا برای هدایت و تجدیدنظر مخالفین اسلام همین کافی نیست که پیشازاینها اقوام دیگری زندگی کردهاند و در اثر ظلم و فساد آنها را هلاک و نابود کردیم و فعلاً شما در محل مسکن و منازل آنها آمدورفت دارید؟ به حقیقت این امر نشانۀ عظمت و قدرت الهی است. چرا نمیشنوید و تجدیدنظر نمیکنید؟
أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْمَاءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعَامُهُمْ وَأَنْفُسُهُمْ أَفَلَا يُبْصِرُونَ ﴿۲۷﴾
آیا کافران نمیبینند که ما آب را از آسمان بهجانب زمینهای خشک روانه میکنیم و بهوسیلۀ آن گیاهان و درختان را میرویانیم که هم چهارپایان از آنها بهره میگیرند و هم شماها از آن تغذیه میکنید. آیا این فعلوانفعال را نمیبینید؟ چرا درس نمیگیرید؟
وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۲۸﴾
کافران میگویند: اگر قیامت و محاسبه حق است و شما راست میگویید، این برنامه و فتح و پیروزی و دادگری کی خواهد آمد؟
قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لَا يَنْفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمَانُهُمْ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ ﴿۲۹﴾
بگو (ای محمد (ص)) این روز خواهد رسید و در آن روز تجدیدنظر و ایمان آوردن اثری برای کافران ندارد و هیچگونه مهلتی به آنان داده نمیشود. (امروز در دنیا روز تجدیدنظر و عمل است)
فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَانْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ ﴿۳۰﴾
ای محمد (ص)) از این کافران لجوج روی بگردان. منتظر روز محاکمۀ آنان باش و آنها هم منتظر باشند.
*** توضیح و تفسیر آیات و نتایج درس***
توضیح آیات ۱۵ تا ۲۲: در این ۸ آیه خداوند حکیم به چند موضوع مهم اشاره فرموده تا مؤمنین دلگرم و شاد باشند و به این امید معاندین بیدار شوند و تجدیدنظر کنند ازجمله:
۱-در آیۀ ۱۵ تا ۱۷، خداوند اهل ایمان واقعی را معرفی کرده و از شبزندهداران تجلیــل و تکریم نموده و به آنان مژدۀ سعادت و خوشبختی داده است.
۲-در آیات ۱۸ تا ۲۲ بهصورت قطع اعلامشده هرگز نزد خداوند متعال مؤمن و فاسق و مسلم و کافر یکی نیستند و در قیامت جایگاه آنان مجزّا و جداست. کسانی که اهل ایمان و عمل صالح باشند، جایگاه آنها بهشت برین است و محل استقرار و جایگاه کافران، جهنم و دوزخ است. کافران در دنیا و آخرت مورد مؤاخذه و عذاب قرار میگیرند.
توضیح آیات ۲۳ تا ۲۵: این سه آیه اشارهای به کتاب تورات دارد که بر حضرت موسی (ع) نازل شده و جمعی از بنیاسرائیل با ایمان به خدا و رسالت حضرت موسی بن عمران و پیروی از کتاب تورات و صبر و استقامت، امام و پیشوای مردم در جامعۀ بنیاسرائیل شدهاند. خداوند در آیۀ ۲۵ بهصورت صریح اعلام کرده است در روز آخرت به همۀ اختلافات و خطوط و دیدگاهها فیمابین بنیاسرائیل رسیدگی خواهد کرد و راه حق و باطل و نور و ظلمت را به همگان نشان خواهد داد.
توضیح آیات ۲۶ تا ۳۰: در این ۵ آیه به سه موضوع اشاره شده است.
۱-یادآوری به ملتها برای دیدن آثار گذشتگان و ملاحظۀ آثار اقوام صالح و طالح و بررسی احوال انسانهای ظالم و مطیع؛ و تذکر داده است افراد ظالم و منحرف لازم است با دیدن آثار قدیمی درس بگیرند و به خود بگویند آنها چه کردند و عاقبت به کجا رفتند؟ عاقبت ما هم چنین است.
۲- همچنان مرگ قطعی است، زنده شدن هم قطعی است. هر نوع تردید در این امر، انحراف و کفر است
۳-روز فتح و پیروزی مسلمانان و روز شکست و ذلت کافران خواهد آمد. وقوع قیامت و محاکمۀ افراد و جدا کردن حق از باطل، قطعی و حتمی است.
در آخرین آیۀ سورۀ سجده به رسول خدا (ص) امر شده است از هیاهوی کافران واهمه نداشته باشد. به آنها پشت کند و رو بگرداند. منتظر فتح و پیروزی باشد و کافران نیز منتظر عذاب سخت و شکست باشند.
در خاتمۀ درس در سال ۹۶ با چند بیت از منطقالطیر عطار نیشابوری با برادران عزیز محب قرآن خداحافظی میکنیم.
خالقـــا گر نیک و گــر بد کردهام ... هرچه کردم جمله با خود کردهام
یک نظــر ســوی دل پــرخونـم آر ... وز میــان این همه بیـــرونم آر
مبـــتلای خـویش و حیــــران توأم ... گـر بــــدم گـر نیک هـم زان توأم
خلـق ترسند از تو من ترســم زخود ... کز تو نیکی دیدهام وز خویش بد
ضمناً در سال ۹۶ در تنظیم و تهیۀ درس تفسیر از تفاسیر ذیل استفاده شده است.
التفسیرالمنـــیر [وهبـــةالزحیلی] –تفسیـــر نمونه [آیتالله مکارم شیــــرازی]- ترجمۀ تفسیـــر مُیَسِّر [عائضالقرنی]- التفسیــرالموضــوعی [عبدالحمید محمود طهماز]
ا تَقَبَّلْ منّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَتُبْ عَلَینَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
وصلي الله تعالي علي سيدنا و مولانا محمد و علي آله و اصحابه و من دعا بدعوته الي يوم الدين